Nằm ở phía Tây Bắc nước ta, du lịch Sapa là điểm đến hấp dẫn không chỉ với du khách trong mà còn ngoài nước. Với vẻ đẹp tự nhiên, hoang sơ vốn có cùng rất nhiều dân tộc thiểu số, Sapa tạo nên một bức tranh văn hóa đầy màu sắc với rất nhiều lễ hội khác nhau.
Tết nhảy là lễ hội quan trọng và được chuẩn bị khá công phu của người Dao ở Tả Van. Trước Tết, các chàng trai trẻ sẽ chuẩn bị các điệu nhảy múa. Còn các cô gái thì nhuộm chàm, thêu áo mới. Lễ Tết nhảy thường diễn ra ở nhà ông trưởng họ với sự giúp đỡ của các thành viên trong họ. Bàn thờ tổ tiên “Chụ chông” được trang trí hoa văn rực rỡ và đặt ở gian giữa hướng về bếp chính. Cửa bàn thờ dán tranh cắt giấy với biểu tượng mào gà trống và Tam thanh. Nóc bàn thờ có hoa văn “Mặt trời” nổi bật với sắc đỏ. Hai bên bàn thờ được dán câu đối cầu mong “người yên vật thịnh” và “Uống nước nhớ nguồn” viết trên giấy hồng điều.
Vào sáng sớm ngày mùng một, cả gia đình ông trưởng họ sẽ phải tập trung đầy đủ quanh bàn thờ. Sau khi làm lễ báo tổ tiên, tất cả người trong gia đình cầm dao, cầm cuốc ra cửa chính, đi ra ngoài sân, đến trước cây đào (hoặc cây mận). Lúc này, người đứng đầu sẽ vung dao và nói trước cây rằng: “Mày là cây đào được người vun trồng, chăm sóc, sao mày không sinh hoa, sinh quả, bây giờ tao phải chặt mày đi”. Nói xong câu đó, gia chủ sẽ giơ dao chặt gốc cây. Ngay lúc đó, một người vội vàng van nài: “Tôi xin ông, lậy ông đừng chặt tôi, năm nay thế nào tôi cũng đẻ hoa, đẻ quả”.
Tuỳ theo từng dòng họ, Tết nhảy có thể tổ chức vào ngày mùng một hoặc mùng hai tết. Khi tổ chức, mọi người trong dòng họ đều phải tập trung tại nhà trưởng họ. Nam giới phụ lễ, tham gia nhảy đồng, gọi là “sài cỏ” (chỉ có một ít người khả năng mới làm được “Sài cỏ”). Còn những người khác phụ bếp, giúp việc.
Trước bàn thờ tổ tiên, thầy cúng chính điều khiển hướng dẫn các “sài cỏ” (người mới tập nhảy) một cách nghiêm khắc và trịnh trọng để họ lắc và rung toàn thân. Thầy cúng sẽ nhảy trước, và tiếp đến là các “sài cỏ”. Mọi người vừa nhảy vừa đọc bài khấn thưa với tổ tiên mục đích, ý nghĩa tổ chức lễ Tết nhảy. Sau đó, thầy cúng sẽ cùng thầy mo ra giữa sân và dùng chiếc sừng trâu chỉ về bốn phương tám hướng rúc 3 hồi mời các vị thần tiên xuống dự lễ. Một số “sài cỏ” hú lên một hồi dài rồi lao vào bếp lửa tắm than. Dù than đỏ rực nhưng mọi người sẽ không ai bị bỏng hay ảnh hưởng gì. Mục đích của việc tắm than là giúp cho người “trong sạch” chuẩn bị đón rước tổ tiên về. Sau đó, một tiếng hú lại vang lên và các chàng trai tiếp tục lao vào bếp than cả vai, tay chân vững vàng trong than lửa. Bếp than thì tàn còn các “sài cỏ” vẫn khoẻ mạnh.
>> Đến với du lịch Sapa 2 ngày 3 đêm để tìm hiểu các lễ hội Sapa.
Người Dao Đỏ trong lễ Tết nhảy
Trước bàn thờ tổ tiên, thầy cúng chính điều khiển hướng dẫn các “sài cỏ” (người mới tập nhảy) một cách nghiêm khắc và trịnh trọng để họ lắc và rung toàn thân. Thầy cúng sẽ nhảy trước, và tiếp đến là các “sài cỏ”. Mọi người vừa nhảy vừa đọc bài khấn thưa với tổ tiên mục đích, ý nghĩa tổ chức lễ Tết nhảy. Sau đó, thầy cúng sẽ cùng thầy mo ra giữa sân và dùng chiếc sừng trâu chỉ về bốn phương tám hướng rúc 3 hồi mời các vị thần tiên xuống dự lễ. Một số “sài cỏ” hú lên một hồi dài rồi lao vào bếp lửa tắm than. Dù than đỏ rực nhưng mọi người sẽ không ai bị bỏng hay ảnh hưởng gì. Mục đích của việc tắm than là giúp cho người “trong sạch” chuẩn bị đón rước tổ tiên về. Sau đó, một tiếng hú lại vang lên và các chàng trai tiếp tục lao vào bếp than cả vai, tay chân vững vàng trong than lửa. Bếp than thì tàn còn các “sài cỏ” vẫn khoẻ mạnh.
Tiếp theo, thầy cúng và các phụ lễ nhảy 14 điệu nhảy. Mỗi điệu nhảy với những động tác khác nhau, có tính biểu tượng riêng. Ví dụ: Điệu nhảy “Plây Thiên Tả Vàng” là điệu nhảy chào đón các vị thần về dự lễ. Khi nhảy điệu nhảy chào bố mẹ đã khuất thì chân và ngón tay trỏ bên phải luôn chỉ ngược cùng chiều với nhịp nhấc của chân phải. Khi nhảy chào sư phụ thì nhảy một chân nhưng hai tay đặt lên đùi, đầu cúi chào trịnh trọng. Còn động tác uyển chuyển, mềm mại như cánh hạc bay thì là điệu nhảy mời tiên nữ. Các điệu nhảy mở đường, xua tà ma, người nhảy thể hiện sự mạnh mẽ và hùng dũng. Khi nhảy bao giờ cũng phải nhảy lò cò một chân, nhảy hết một vòng tròn, nhảy quay lại bàn thờ để lạy tạ. Kết thúc các điệu nhảy, cả dòng họ làm lễ rước tổ tiên.
Tết nhảy kéo dài từ cuối giờ Thìn đến giờ Dậu với rất nhiều loại hình nghệ thuật dân tộc khá nhau: nhảy múa, ca hát, kể về sự tích dòng họ, công lao tổ tiên, cắt giấy, điêu khắc tượng gỗ…. Tất cả tạo nên một không gian độc đáo mà đậm đà bản sắc dân tộc.
Tham khảo thêm các tour du lịch Sapa tại link này http://dulichsapalaocai.net/tour-sapa/
